Της Κωνσταντίνας Παπαλεξίου
Λογοθεραπεύτριας
ΚΑΑ – ΑΝΑΠΛΑΣΗ
Η Διεθνής Ομοσπονδία Σκλήρυνσης κατά Πλάκας (World Multiple Sclerosis Day) θέσπισε την τελευταία Τετάρτη του Μαΐου ως παγκόσμια ημέρα Σκλήρυνσης κατά Πλάκας.
Ορισμός
Η Σκλήρυνση κατά Πλάκας (ΣΚΠ) ή Πολλαπλή Σκλήρυνση είναι μια χρόνια φλεγμονώδης νόσος του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος (ΚΝΣ), η οποία κατατάσσεται στις απομυελινωτικές παθήσεις. Πρόκειται για μια ομάδα νοσημάτων με κοινό χαρακτηριστικό την προσβολή της μυελίνης. Η μυελίνη συνιστά το προστατευτικό περίβλημα των αποφύσεων των νευρικών κυττάρων και είναι υπεύθυνη για τη μεταφορά ηλεκτρικών ώσεων μεταξύ των νεύρων. Ως εκ τούτου στην ΣΚΠ η καταστροφή της μυελίνης έχει ως αποτέλεσμα να διαταράσσεται η μετάδοση μηνυμάτων από τον εγκέφαλο προς το σώμα, αλλά και το αντίστροφο.
Λίγο πιο αναλυτικά, στην ΣΚΠ το ανοσολογικό σύστημα ενεργοποιείται και επιτίθεται κατά των ολιγοδεδροκυττάρων του ίδιου του οργανισμού. Η διαδικασία αυτή οδηγεί στη δημιουργία εστιών φλεγμονής εντός του ΚΝΣ και σε επακόλουθη τμηματική καταστροφή της μυελίνης. Οι προσβεβλημένες περιοχές με την πάροδο του χρόνου αλλάζουν σύσταση και γίνονται σκληρές, σχηματίζοντας αυτά που αρχικά ονομάστηκαν «πλάκες», εξού και η ονομασία ΣΚΠ.
Οι πλάκες είναι ορατές στη μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου ή νωτιαίου μυελού και αποδίδονται συχνά με τον όρο «απομυελινωτικές εστίες». Η ΣΚΠ αναφέρεται ενίοτε και ως «απομυελινωτική νόσος» του ΚΝΣ. Ωστόσο ο όρος αυτός δεν είναι ειδικός καθώς υπάρχουν και άλλα απομυελινωτικά νοσήματα.
Διάγνωση – Αιτία – Θεραπευτική προσέγγιση
Σημαντικό ρόλο στη διάγνωση της ΣΚΠ έχει η ενδελεχής κλινική εξέταση από νευρολόγο ώστε να καθοριστεί ακριβώς το είδος των εξετάσεων που θα ζητηθούν προς διερεύνηση του κάθε ασθενούς, αλλά και για τον αποκλεισμό άλλων παθήσεων με παρόμοια συμπτώματα. Οι συνήθεις εξετάσεις που χρειάζονται είναι απεικονιστικές (αξονική ή μαγνητική τομογραφία), εξετάσεις αίματος, οφθαλμολογική εξέταση με προκλητά δυναμικά και οπτικά πεδία. Συχνά για την τελική διάγνωση κι επιβεβαίωση του νοσήματος μπορεί να χρειαστεί να γίνει οσφυονωτιαία παρακέντηση.
Η ακριβής αιτία της ΣΚΠ παραμένει άγνωστη, αλλά πιστεύεται ότι συνδυάζει γενετικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Όσον αφορά τη θεραπευτική αντιμετώπιση της νόσου, δεν υπάρχει ριζική θεραπεία. Αντιθέτως, η διαχείριση της νόσου και η φαρμακευτική αγωγή επικεντρώνεται στον έλεγχο των συμπτωμάτων, στη μείωση του αριθμού των υποτροπών και στην επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου. Στα προαναφερθέντα συμβάλουν σημαντικά οι θεραπείες αποκατάστασης οι οποίες περιλαμβάνουν λογοθεραπεία, εργοθεραπεία, φυσικοθεραπεία, ψυχολογική υποστήριξη καθώς και νευροψυχολογική ενδυνάμωση.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα ποικίλουν ανάλογα με τον τύπο και τη θέση των πλακών, καθώς και τη σοβαρότητα της νόσου. Μερικά κοινά συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Δυσκολίες στην όραση όπως διπλωπία, οπτική νευρίτιδα, νυσταγμός, θάμβος όρασης
- Κινητικές δυσκολίες όπως σπαστικότητα, τρόμος και αταξία, διαταραχές βάδισης
- Αισθητικές διαταραχές και πόνος όπως αιμωδίες, μειωμένη αίσθηση αφής, βελόνιασμα, κάψιμο, αίσθηση ηλεκτρικού ρεύματος
- Νευραλγία τριδύμου (πόνος στην περιοχή του προσώπου)
- Κόπωση
- Νοητικές διαταραχές
- Δυσαρθρία
- Δυσφαγία
- Κατάθλιψη
- Λοιμώξεις ουροποιητικού, συχνοουρία, δυσκοιλιότητα, διάρροια
- Ζάλη και ίλιγγος
- Ευαισθησία στη ζέστη
Λογοθεραπεία και ΣΚΠ
Όπως προαναφέρεται, δύο από τα συμπτώματα της ΣΚΠ ανάλογα με τη βαρύτητα της νόσου μπορεί να είναι οι διαταραχές ομιλίας (δυσαρθρία) ή/και κατάποσης (δυσφαγία).
Οι λογοθεραπευτές στην ΑΝΑΠΛΑΣΗ πραγματοποιούν ενδελεχή κλινική αξιολόγηση χρησιμοποιώντας ταυτόχρονα εργαλεία ανίχνευσης δυσκολιών ομιλίας ή/και κατάποσης προκειμένου να γίνει ο εντοπισμός του προβλήματος και στη συνέχεια να δομηθεί το κατάλληλο εξατομικευμένο πρόγραμμα του ασθενούς με ΣΚΠ.
Όσον αφορά την ομιλία τα συμπτώματα ποικίλουν, από μια μικρή δυσκολία έως ακατάληπτη ομιλία λόγω διαταραχής σε κάποιο από τα υποσυστήματα της ομιλίας (αναπνοή, φώνηση, αντήχηση, προσωδία, άρθρωση).
Συμπτώματα δυσαρθρίας μπορεί να είναι:
- ρηχή αναπνοή
- μειωμένος έλεγχος εκπνοής
- διαταραχές φώνησης με αλλαγές στην ποιότητα, το εύρος και την ένταση της φωνής
- διαταραγμένος συντονισμός αναπνοής – φώνησης
- υπερρινικότητα
- μονότονη ομιλία χωρίς ρυθμό, τονισμό και μελωδικότητα
- διαταραχές άρθρωσης.
Μιλώντας για κατάποση, ο ασθενής με ΣΚΠ δύναται να εμφανίσει δυσφαγία σε οποιοδήποτε από τα τέσσερα στάδια της κατάποσης. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι ένας ασθενής μπορεί να εμφανίζει δυσκολία σε ένα μόνο στάδιο κατάποσης. Ωστόσο για να είναι σωστή και συνεπώς ασφαλής για τον άνθρωπο η λειτουργία της κατάποσης, απαιτείται ο ομαλός συγχρονισμός και των τεσσάρων σταδίων κατάποσης στο σωστό χρόνο.
Συμπτώματα δυσφαγίας μπορεί να είναι:
- δυσκολία ή αδυναμία επεξεργασίας του βλωμού
- διαφυγή σιέλου, τροφής ή νερού από τη στοματική κοιλότητα
- δυσκολία προώθησης της τροφής στο φάρυγγα
- βήχας κατά την κατάποση ή μετά από αυτήν
- αίσθηση στάσης σιέλου ή τροφής στο λαιμό
- αλλαγή στην ποιότητα της φωνής μετά την κατάποση (π.χ. γάργαρη)
- πολλαπλές καταπόσεις
- απώλεια βάρους
- μειωμένη όρεξη για σίτιση.
Είναι σημαντικό να αναφερθεί πως έχει παρατηρηθεί ότι οι ασθενείς με ΣΚΠ κυρίως σε προχωρημένο στάδιο εμφανίζουν διαταραχές σίτισης λόγω νοητικής βραδύτητας αλλά και μειωμένης ικανότητας για επεξεργασία οδηγιών, ενώ οι διαταραχές της ομιλίας συνήθως οφείλονται και σε μυϊκή αδυναμία, ανάλογα με το σημείο και το μέγεθος της βλάβης.
Θεραπευτική παρέμβαση για την ΣΚΠ στην ΑΝΑΠΛΑΣΗ
Όπως αναφέρεται και παραπάνω, δεν υπάρχει ίαση της ΣΚΠ αυτής καθαυτής. Ωστόσο απαραίτητο είναι οι ασθενείς με ΣΚΠ να εντάσσονται σε ένα ολιστικό πρόγραμμα παρέμβασης που σκοπό θα έχει την λειτουργικότητα τους ασθενούς σε όλα τα επίπεδα της καθημερινής ζωής.
Στην ΑΝΑΠΛΑΣΗ υπάρχει διεπιστημονική προσέγγιση για τους ασθενείς με ΣΚΠ από την αξιολόγηση έως την παρέμβαση αλλά και μετά την έκβαση του θεραπευτικού προγράμματος αποκατάστασης με οδηγίες για το σπίτι. Η διεπιστημονική ομάδα μας αποτελείται από νευρολόγους, λογοθεραπευτές, εργοθεραπευτές, φυσικοθεραπευτές, κλινικούς ψυχολόγους, νευροψυχολόγο, διατροφολόγο, νοσηλευτές, ΩΡΛ εξειδικευμένο στην ενδοσκοπική μελέτη κατάποσης καθώς και Φυσίατρο ο οποίος αποτελεί τον επικεφαλής της ομάδας αυτής.
Στο σημείο αυτό είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι πέρα από τις παραδοσιακές μεθόδους αποκατάστασης που παρέχουμε, η ΑΝΑΠΛΑΣΗ περιλαμβάνεται στις ελάχιστες παγκοσμίως δομές αποκατάστασης που διαθέτουν Νευροπλοηγούμενο Διακρανιακό Μαγνητικό ερεθισμό (NTMS). Πρόκειται για μια ασφαλή, ανώδυνη και μη επεμβατική ιατρική πράξη, με την οποία γίνεται χαρτογράφηση εγκεφάλου ασθενών πριν την υποβολή τους σε νευροχειρουργική επέμβαση ή θεραπευτικά σε ασθενείς με κινητικές δυσκολίες και διαταραχές λόγου, ως απόρροια αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου. Ωστόσο ολοένα και περισσότερες έρευνες ενισχύουν τη χρησιμότητα του NTMS τόσο διαγνωστικά όσο και θεραπευτικά και στη ΣΚΠ.
Αφουγκραζόμαστε τις ανάγκες και τις επιθυμίες κάθε ανθρώπου με Σκλήρυνση κατά Πλάκας που απευθύνεται σε εμάς και πορευόμαστε με γνώμονα αυτές.
«Κάνουμε για τους ασθενείς μας ό,τι είναι αναγκαίο και όχι ό,τι θεωρείται εφικτό.»
«Κάνουμε για τους ασθενείς μας ό,τι θα κάναμε για την οικογένειά μας.»
