Της Mariam Khakoo-Georgopoulos,
MB BS (Lond.), MRCP(UK), FRCR,
CCST-Radiotherapy, MRCP(London),
Επιστημονικής Συμβούλου ΚΑΑ ΑΝΑΠΛΑΣΗ
Η φετινή Παγκόσμια Ημέρα Εγκεφάλου που γιορτάζεται κάθε χρόνο στις
22 Ιουλίου, είναι αφιερωμένη στην προώθηση της υγείας του εγκεφάλου από τη σύλληψη έως την τρίτη ηλικία.
Μεταξύ των πέντε βασικών μηνυμάτων για ανάληψη δράσης, περιλαμβάνονται, η «Εκπαίδευση: Ενίσχυση του ρόλου των επαγγελματιών υγείας, των φροντιστών και του κοινού με τις πλέον πρόσφατες επιστημονικές γνώσεις» και η «Πρόσβαση: Ισότιμη πρόσβαση στη Νευρολογική Φροντίδα και τη Διαχείριση της Αναπηρίας» [1].
Υπό το πνεύμα αυτό, είναι εξαιρετικά επίκαιρο να αναλυθεί η νευροτροποποίηση, μία από τις πλέον σύγχρονες μεθόδους αποκατάστασης της υγείας του εγκεφάλου, μέσω του Nευροπλοηγούμενου επαναλαμβανόμενου Διακρανιακού Μαγνητικού Ερεθισμού (rTMS), της πλέον προηγμένης διεθνώς τεχνολογίας, η οποία διατίθεται για τους ασθενείς στο Κέντρο Αποκατάστασης ΑΝΑΠΛΑΣΗ.
Υπολογίζεται ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος περιέχει σχεδόν 100 δισεκατομμύρια νευρώνες. Κάθε νευρώνας επικοινωνεί, «συνομιλεί», με χιλιάδες άλλους νευρώνες, στέλνοντας σήματα μέσω εξειδικευμένων συνδέσεων, που ονομάζονται συνάψεις. Έχει υπολογιστεί ότι υπάρχουν, μόνο στο φλοιό του εγκεφάλου, 164 τρισεκατομμύρια συνάψεις [2]. Παρά τις δυσθεώρητες συνδέσεις του, κάθε νευρώνας μπορεί να εκτελέσει μόνο μία ενέργεια. Ενεργοποιείται ή όχι, ανάλογα με τα σήματα που λαμβάνει. Αυτά τα σήματα είναι χημικές ουσίες, οι οποίες αποκαλούνται νευροδιαβιβαστές και περνούν από τη μία πλευρά της σύναψης στην άλλη.
Ο νευρώνας αξιολογεί αυτά τα σήματα, τα οποία, είτε τον ενθαρρύνουν να δράσει (διεγερτικές επιδράσεις), ή τον αποτρέπουν (ανασταλτικές επιδράσεις). Όταν το σύνολο των διεγερτικών επιδράσεων είναι αρκετά μεγάλο, τότε ο νευρώνας ενεργοποιείται. Αποτέλεσμα αυτής της ενεργοποίησης είναι ένα ηλεκτρικό σήμα, είτε να διαδίδεται μέσω του νευρωνικού σώματος ή να διατρέχει τον νευρώνα, με τελικό αποτέλεσμα την απελευθέρωση νευροδιαβιβαστών σε άλλους νευρώνες, προκαλώντας μεταξύ άλλων μυϊκή σύσπαση, απελευθέρωση ορμονών ή άλλες λειτουργίες. Δεδομένου ότι οι νευρώνες είναι διατεταγμένοι σε εκτεταμένα διασυνδεδεμένα δίκτυα, η δράση ενός νευρώνα επηρεάζει χιλιάδες άλλους.
Όσο περισσότερο χρησιμοποιείται ένα νευρωνικό δίκτυο, τόσο ισχυρότερο γίνεται. Έτσι, για παράδειγμα, όταν ως βρέφη μαθαίνουμε να περπατάμε, επαναλαμβάνουμε ένα επιτυχημένο πρότυπο νευρωνικής ενεργοποίησης, ενισχύοντας το δίκτυο βάδισης, μέχρι που καταφέρνουμε να περπατάμε χωρίς να σκεφτόμαστε τη διαδικασία βάδισης. Ωστόσο, ακόμη και αυτή η αυτόματη κίνηση μπορεί να επηρεαστεί από τη διάθεσή μας. Χωρίς να το συνειδητοποιούμε, περπατάμε πιο γρήγορα όταν είμαστε χαρούμενοι και πιο αργά όταν είμαστε λυπημένοι, ανάλογα με το ποιά άλλα δίκτυα επηρεάζουν το δίκτυο της βάδισης.
Δυστυχώς, όταν αρρωσταίνουμε, ειδικά όταν έχουμε νευρολογικά ή ψυχολογικά προβλήματα, ο εγκέφαλός μας δεν λειτουργεί όπως επιθυμούμε. Τότε αναλαμβάνουν οι επαγγελματίες υγείας να αποκαταστήσουν τη φυσιολογική λειτουργία του εγκεφάλου στο μέγιστο δυνατό βαθμό.
Τα νευρωνικά δίκτυα μπορούν να ρυθμιστούν με τη χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής, με την οποία τροποποιείται η ποσότητα ή ο τύπος των νευροδιαβιβαστών στις συνάψεις.
Η χορήγηση φαρμάκων που αποσκοπεί στην επαναφορά της ισορροπίας των νευροδιαβιβαστών στον εγκέφαλο και ονομάζεται φαρμακευτική νευροτροποποίηση, μπορεί να βοηθήσει σε πολλές περιπτώσεις, αλλά συχνά προκαλεί ανεπιθύμητες ενέργειες σε άλλα μέρη του εγκεφάλου ή/και του σώματος.
Η νευροτροποποίηση μπορεί να επιτευχθεί με τη μέγιστη δυνατή ακρίβεια όταν επιστρατεύεται ο επαναλαμβανόμενος εστιακός διακρανιακός μαγνητικός ερεθισμός, rTMS. Στην απλούστερη μορφή του, μία σειρά μαγνητικών παλμών παράγει ηλεκτρικό ρεύμα στον εγκέφαλο, με βάση τις ίδιες αρχές φυσικής που χρησιμοποιούνται σε μια γεννήτρια για να παράξει ηλεκτρική ενέργεια. Με την επιστράτευση ενός προηγμένου μαγνητικού πηνίου, ο παλμός από το διακρανιακό μαγνητικό ερεθισμό, TMS, επιδρά στον εγκέφαλο πιο βαθιά και με τη μέγιστη ακρίβεια, σε σχέση με έναν ηλεκτρικό ερεθισμό που εφαρμόζεται επιφανειακά.
Η εφαρμογή NTMS χρησιμοποιεί τρισδιάστατη μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου για να εντοπίζει σε πραγματικό χρόνο το ακριβές σημείο του εγκεφάλου που διεγείρεται, επιτρέποντας έτσι την αξιόπιστη επανάληψη του ερεθισμού στην ίδια θέση.
Επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι, όταν ο εγκέφαλος ερεθίζεται σε διαφορετικές συχνότητες, επηρεάζονται διαφορετικά νευρωνικά δίκτυα. Σε χαμηλή συχνότητα, παράγεται ένας ανασταλτικός νευροδιαβιβαστής, το GABA, ενώ σε υψηλή συχνότητα, απελευθερώνεται γλουταμίνη, ένας νευροδιαβιβαστής που προκαλεί διέγερση. Μια ειδική μορφή ερεθισμού, η διέγερση με theta burst, μιμείται τα εγκεφαλικά κύματα από την εν τω βάθει περιοχή του εγκεφάλου, του ιππόκαμπου, και μπορεί να ρυθμιστεί για να παράγει διέγερση ή αναστολή [3], [4].
Με αυτόν τον τρόπο, η νευροπλοηγούμενη rTMS θεραπεία παρέχει μια μέθοδο νευροτροποποίησης που επαναλαμβάνεται με ακρίβεια, όσες φορές απαιτείται. Καθώς η rTMS χρειάζεται αρκετές συνεδρίες, είναι σημαντικό να διασφαλίζεται ότι κάθε φορά ερεθίζεται με ακρίβεια η ίδια περιοχή του εγκεφαλικού φλοιού και αυτό επιτυγχάνεται με τη χρήση ενός προηγμένου συστήματος νευροπλοήγησης.
Ιατρικώς, η rTMS είναι μια σχετικά νέα θεραπεία, αλλά έχει δοκιμαστεί σε πολλές νευρολογικές παθήσεις. Μέχρι σήμερα, οι διεθνείς οδηγίες συνιστούν rTMS για τα ακόλουθα [5]:
- Οξεία παράλυση του χεριού – άκρας χείρας από αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.
- Κλινική κατάθλιψη, ανθεκτική στα φάρμακα.
- Νευροπαθητικός πόνος.
Πρόσθετες μελέτες διερευνούν την αποτελεσματικότητα της συγκεκριμένης θεραπείας σε διαταραχές ομιλίας – λόγου μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο, χρόνια κινητικά και ψυχονοητικά ελλείμματα αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου, τη νόσο κινητικού νευρώνα και άλλες νευρολογικές και ψυχιατρικές διαταραχές [6].
Από το 2016, το Κέντρο Αποκατάστασης ΑΝΑΠΛΑΣΗ είναι ένα από τα ελάχιστα κέντρα στον κόσμο που προσφέρει νευροπλοηγούμενη rTMS θεραπεία. Λόγω της μη επεμβατικής φύσης της, οι ασθενείς μας κρίνουν τη θεραπεία αυτή ως καλά ανεκτή και με εντυπωσιακά αποτελέσματα.
Στην ΑΝΑΠΛΑΣΗ, εκτός από τα καθιερωμένα κλινικά και θεραπευτικά πρωτόκολλα για την παράλυση της άκρας χείρας μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο, προσφέρουμε στους ασθενείς μας διέγερση της άκρας χείρας με ρομποτικό γάντι, ταυτόχρονα με την εφαρμογή νευροπλοηγούμενου rTMS, ενώ ακολουθεί αμέσως εργοθεραπεία ως μέρος του προγράμματος αποκατάστασής τους.
Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, η διάθεση ενός ατόμου μπορεί να επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό τις κινητικές του δεξιότητες.
Στην ΑΝΑΠΛΑΣΗ, παρέχουμε σε κάθε ασθενή ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα αποκατάστασης που περιλαμβάνει ψυχονοητική και κοινωνική υποστήριξη, ώστε να διασφαλίζουμε το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα στην αποκατάστασή του, με ποιότητα ζωής.
Στην ΑΝΑΠΛΑΣΗ
«Κάνουμε για τους ασθενείς μας ό,τι είναι αναγκαίο και όχι ό,τι θεωρείται εφικτό.»
«Κάνουμε για τους ασθενείς μας ό,τι θα κάναμε για την οικογένειά μας.»
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
[1] “World Brain Day 2025.” Accessed: Jul. 11, 2025. [Online]. Available: https://wfneurology.org/world-brain-day-2025
[2] Y. Tang, J. R. Nyengaard, D. M. De Groot, and H. J. Gundersen, “Total regional and global number of synapses in the human brain neocortex,” Synap. N. Y. N, vol. 41, no. 3, pp. 258–273, Sep. 2001, doi: 10.1002/syn.1083.
[3] G. Castrillon, N. Sollmann, K. Kurcyus, A. Razi, S. M. Krieg, and V. Riedl, “The physiological effects of noninvasive brain stimulation fundamentally differ across the human cortex,” Sci. Adv., vol. 6, no. 5, p. eaay2739, Jan. 2020, doi: 10.1126/sciadv.aay2739.
[4] W. Klomjai, R. Katz, and A. Lackmy-Vallée, “Basic principles of transcranial magnetic stimulation (TMS) and repetitive TMS (rTMS),” Ann. Phys. Rehabil. Med., vol. 58, no. 4, pp. 208–213, Sep. 2015, doi: 10.1016/j.rehab.2015.05.005.
[5] J.-P. Lefaucheur et al., “Evidence-based guidelines on the therapeutic use of repetitive transcranial magnetic stimulation (rTMS): An update (2014–2018),” Clin. Neurophysiol., vol. 131, no. 2, pp. 474–528, Feb. 2020, doi: 10.1016/j.clinph.2019.11.002.
[6] M. Khakoo-Georgopoulos, C. E. Georgopoulos, P. Lioumis, K. Zikopoulos, G. Baygeris, “A Controlled Study Of Low Frequency Repetitive Transcranial Magnetic Stimulation In Upper Limb Rehabilitation Of Chronic Stroke Patients,” presented at the European Congress of NeuroRehabilitation 2021 jointly with 2
