Της Αναστασίας-Βασιλικής Θεοδωροπούλου
Κλινικής Ψυχολόγου (MSc)
ΚΑΑ-ΑΝΑΠΛΑΣΗ
Ο ρόλος των ψυχολόγων στα κέντρα αποκατάστασης είναι πολύπλευρος, ουσιαστικός και απαραίτητος, καθώς συμβάλλουν στην συναισθηματική ενδυνάμωση των ατόμων που βιώνουν σημαντικές σωματικές, αλλά και ψυχικές δυσκολίες. Τα κέντρα αποκατάστασης περιλαμβάνουν προγράμματα και θεραπείες για άτομα που έχουν υποστεί τραυματισμούς, χρόνιες παθήσεις, νευρολογικά ζητήματα, εξαρτήσεις ή άλλες καταστάσεις που απαιτούν μακροχρόνια φροντίδα και υποστήριξη.
Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο, οι ψυχολόγοι συνεργάζονται στενά με άλλους επαγγελματίες υγείας, όπως γιατρούς, νοσηλευτές, λογοθεραπευτές, φυσικοθεραπευτές και εργοθεραπευτές, για να προσφέρουν μια ολιστική προσέγγιση στη θεραπεία.
Στο μέτρο αυτό, ο ρόλος του κλινικού ψυχολόγου είναι εξέχουσας σημασίας, καθώς χρησιμοποιεί κλινικά εργαλεία, εστιάζοντας στις διανοητικές, συναισθηματικές, βιολογικές, ψυχολογικές, κοινωνικές και συμπεριφορικές πτυχές της ανθρώπινης λειτουργίας, με στόχο την κατανόηση και ανακούφιση της ψυχικής δυσφορίας, την βελτίωση της λειτουργικότητας και την επίτευξη ποιότητας ζωής στην καθημερινότητα του πάσχοντος.
Ειδικότερα ο ρόλος του κλινικού ψυχολόγου στο κέντρο αποκατάστασης είναι ιδιαίτερα σημαντικός για την ολοκληρωμένη φροντίδα του ασθενούς. Ο κλινικός ψυχολόγος συμβάλλει στην ψυχική ανθεκτικότητα των ασθενών, στην κινητοποίησή τους, στην προσαρμογή και αποδοχή της νέας πραγματικότητας, στην υποστήριξη των οικογενειών, αλλά και στη στενή συνεργασία με το υπόλοιπο προσωπικό:
- Κλινική αξιολόγηση
Πρωταρχικό και βασικό στάδιο είναι αυτό της κλινικής αξιολόγησης του ασθενούς. Μέσω της κλινικής συνέντευξης, σε συνδυασμό με ποικίλα ψυχομετρικά εργαλεία, ο κλινικός ψυχολόγος είναι σε θέση να εντοπίσει και να αναγνωρίσει τις συναισθηματικές δυσκολίες του ασθενούς, οι οποίες δύναται να περιγράφουν κάποια ψυχική διαταραχή. Σημαντικό μέρος αυτής της αρχικής άτυπης διάγνωσης, είναι και το ιατρικό και ψυχιατρικό ιστορικό που λαμβάνει η Ομάδα Αποκατάστασης κέντρου αποκατάστασης από προηγούμενες δομές υγείας, στις οποίες υπήρξε ο ασθενής, καθώς και από το οικογενειακό του περιβάλλον. Οι συχνές επανεκτιμήσεις της συναισθηματικής κατάστασης του ασθενούς, βοηθούν να εντοπιστεί η βελτίωση, η επιδείνωση ή η σταθερότητα στην κλινική του εικόνα. - Ψυχολογική υποστήριξη Την κλινική αξιολόγηση ακολουθεί η εισαγωγή του ασθενούς σε ένα πρόγραμμα ψυχολογικής υποστήριξης, που στόχο έχει να τον ενδυναμώσει συναισθηματικά, ώστε να αντιμετωπίσει τις σοβαρές προκλήσεις της κατάστασης που βρίσκεται. Πολλές καταστάσεις μπορεί να οδηγήσουν σε συναισθήματα απελπισίας, ματαίωσης, απαισιοδοξίας, άγχους και κατάθλιψης. Ο ρόλος του κλινικού ψυχολόγου είναι να βοηθήσει τους ασθενείς να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους, και να βρουν τρόπους να προσαρμοστούν και να αποδεχτούν τις νέες συνθήκες ζωής τους.
- Διαχείριση καταθλιπτικών και αγχογόνων συμπτωμάτων
Η ψυχολογική υποστήριξη, πολλές φορές καλείται να γίνει πιο εστιασμένη, ώστε να γίνουν διαχειρίσιμα έκδηλα συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης, που προκαλούνται λόγω της απώλειας της λειτουργικότητας ή της αυτονομίας. Αρκετά συχνά, ο ασθενής πενθεί για την ζωή που είχε παλιότερα και δημιουργείται ψυχικό τραύμα λόγω της απώλειας αυτής. Στις περιπτώσεις αυτές, ο κλινικός ψυχολόγος χρησιμοποιώντας ψυχοθεραπευτικές τεχνικές, από διάφορες προσεγγίσεις, όπως η γνωστικο-συμπεριφορική θεραπεία, καλείται να βοηθήσει τον ασθενή να διαχειριστεί τις ψυχικές επιπτώσεις της κατάστασής του.
- Ενίσχυση του κινήτρου
Το κίνητρο κάθε ασθενούς είναι μείζονος σημασίας για την αποκατάστασή του. Αρκετά συχνά, οι ασθενείς δείχνουν παραίτηση και απαισιοδοξία για την πορεία της θεραπείας τους, γεγονός που επηρεάζει αρνητικά την αποκατάστασή τους. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο κλινικός ψυχολόγος επιδιώκει την κινητοποίηση του ασθενούς, βοηθώντας τον να διατηρήσει θετική στάση και να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις με ψυχική αντοχή. Πράγματι, η διαδικασία αποκατάστασης απαιτεί έντονη προσπάθεια και ενεργό συμμετοχή από τον ασθενή. Η βελτίωση του κινήτρου οδηγεί στην τήρηση των θεραπευτικών πρωτοκόλλων και σε ουσιαστική συμμετοχή στις θεραπευτικές διαδικασίες.
- Υποστήριξη οικογένειας και φροντιστών
Η συμμετοχή της οικογένειας και των φροντιστών είναι ζωτικής σημασίας στη διαδικασία αποκατάστασης. Ο κλινικός ψυχολόγος έρχεται σε επαφή και συμβουλεύει την οικογένεια και τους φροντιστές, για τον τρόπο που πρέπει να στηρίξουν τον ασθενή. Παράλληλα τους βοηθά να διαχειριστούν και τις δικές τους συναισθηματικές δυσκολίες, συμβάλλοντας έτσι στην ψυχολογική τους αποσυμφόρηση. Ειδικότερα ως προς τις σχέσεις οικογένειας και ασθενούς, ο κλινικός ψυχολόγος βοηθά στη διαχείριση των σχέσεων αυτών, προσφέροντας τρόπους αντιμετώπισης των συναισθηματικών επιπτώσεων που επιφέρει η κατάσταση του ασθενούς. - Εκπαίδευση προσωπικού
Εκτός της συνεργασίας με τους ασθενείς, ο κλινικός ψυχολόγος μπορεί να συμβάλλει και στην ενημέρωση του προσωπικού για θέματα ψυχικής υγείας, αλλά και στην εκπαίδευσή του στη διαχείριση ψυχολογικών ζητημάτων και κρίσεων, καθώς και σε στρατηγικές υποστήριξης των ασθενών. Έτσι, προωθείται και διασφαλίζεται μια συνεργατική προσέγγιση στην αποκατάσταση.
Ο Κλινικός Ψυχολόγος στην ΑΝΑΠΛΑΣΗ
Στην ΑΝΑΠΛΑΣΗ η ψυχολογική υποστήριξη είναι αναπόσπαστο μέρος της διαδικασίας αποκατάστασης, οδηγώντας σε βελτιωμένη ποιότητα ζωής και καλύτερα θεραπευτικά αποτελέσματα, εξού και ο ρόλος του κλινικού ψυχολόγου, ως μέλους της Διεπιστημονικής Ομάδας Αποκατάστασης είναι καθοριστικός.
Πιο συγκεκριμένα, κατά την εισαγωγή του ασθενούς στην ΑΝΑΠΛΑΣΗ λαμβάνει χώρα ενδελεχής κλινική αξιολόγηση με χορήγηση σταθμισμένων και αξιόπιστων ψυχομετρικών κλιμάκων, με στόχο την πλήρη καταγραφή των συναισθηματικών δυσκολιών και συμπτωμάτων, αλλά και του ιατρικού, ψυχιατρικού και οικογενειακού ιστορικού.
Έπειτα ο ασθενής, ακολουθεί ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα ψυχολογικής υποστήριξης, ανάλογα με τις ανάγκες του. Ασθενείς με σημαντικές συναισθηματικές δυσκολίες υποβάλλονται σε πιο εντατική ψυχολογική υποστήριξη, η οποία μπορεί συνδυαστεί ταυτόχρονα με νευροψυχολογική ενδυνάμωση, καθώς και φυσικοθεραπευτική, εργοθεραπευτική και λογοθεραπευτική παρέμβαση. Στόχος των συνδυαστικών θεραπειών στην ΑΝΑΠΛΑΣΗ είναι να κινητοποιηθεί ο ασθενής, ώστε να συμμετέχει πιο ενεργά στο θεραπευτικό του πλάνο, αλλά και να λάβει τα μέγιστα θεραπευτικά οφέλη.
Κατά τη διάρκεια της νοσηλείας του ασθενούς, πραγματοποιούνται συχνές ψυχολογικές επανεκτιμήσεις. Εφόσον κριθεί απαραίτητο, έπειτα από συζήτηση με τα μέλη της Διεπιστημονικής Ομάδας και με την συναίνεση του ασθενούς, ο κλινικός ψυχολόγος συνεργάζεται με τον ψυχίατρο, με στόχο να αμβλυνθούν ή και να θεραπευθούν παθολογικές καταστάσεις που αποτελούν τροχοπέδη στη βελτίωση της λειτουργικότητάς του.
Οι ασθενείς της ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ έχουν επίσης τη δυνατότητα να συμμετέχουν σε ομάδες ψυχο-κοινωνικής υποστήριξης και δημιουργικής απασχόλησης. Στις ομάδες αυτές, ασθενείς και θεραπευτές συζητούν, ζωγραφίζουν, μαγειρεύουν, επισκέπτονται χώρους πολιτισμού, ή πολιτιστικές εκδηλώσεις …επισκέπτονται την ΑΝΑΠΛΑΣΗ. Στόχος των ομάδων αυτών είναι η ψυχολογική ενδυνάμωση, η ενίσχυση της κατασκευαστικής ικανότητας των πασχόντων και η κοινωνικοποίησή τους, ως πρώτο βήμα διαπροσωπικής λειτουργικότητας με απώτερο στόχο την κοινωνική τους επανένταξη.
Τέλος, μέσα από την ενημέρωση και την εκπαίδευση, οι κλινικοί ψυχολόγοι στην ΑΝΑΠΛΑΣΗ βοηθούν τα άλλα μέλη της Διεπιστημονικής Ομάδας Αποκατάστασης, όχι μόνον στην ορθή και αποτελεσματική διαχείριση ψυχολογικών κρίσεων που αναπόφευκτα εκδηλώνουν οι ασθενείς, όσο και στην ψυχολογική αποφόρτιση και την ψυχολογική ενδυνάμωση των ίδιων των μελών.
Οι κλινικοί ψυχολόγοι της ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ, ως μέλη της Διεπιστημονικής Ομάδας Αποκατάστασης βρίσκονται δίπλα στους ασθενείς και τις οικογένειές τους σε όλο το ταξίδι της αποκατάστασης.
Στην ΑΝΑΠΛΑΣΗ
«Κάνουμε για τους ασθενείς μας ό,τι είναι αναγκαίο και όχι ό,τι θεωρείται εφικτό.»
«Κάνουμε για τους ασθενείς μας ό,τι θα κάναμε για την οικογένειά μας.»
Βιβλιογραφία
- Bishop, M. (2012). Counseling theory, skills, and practice with individuals with disabilities: A social cognitive approach. Rehabilitation Counseling Bulletin, 55(3), 146–157.
- Bright, F. A. S., Nair, P., Kayes, N. M., & McPherson, K. M. (2022). Supporting motivation and participation in rehabilitation: a systematic review of motivational rehabilitation interventions. Disability and Rehabilitation, 44(1), 1-15.
- Crellin, N. E., Orrell, M., McDermott, O., & Charlesworth, G. (2021). Psychological interventions for people with dementia in care homes: A systematic review. Aging & Mental Health, 25(7), 1239-1250.
- Elliott, T. R., & Warren, A. M. (2007). Why psychology is important in rehabilitation. Psychological management of physical disabilities: A practitioner’s guide, 16-39.
- Kotchoubey, B., Pavlov, Y. G., Kleber, B., & Kübler, A. (2021). Restorative rehabilitation after severe brain injury: A systematic review. Brain Sciences, 11(4), 481.
- Radomski, M. V., Latham, C. A., & Trombly Latham, C. A. (2022). Occupational therapy for physical dysfunction. Wolters Kluwer Health.