Της Ευαγγελίας – Ευγενίας Τσαπραλή
Λογοθεραπεύτριας
ΚΑΑ – ΑΝΑΠΛΑΣΗ
Κάθε χρόνο, με αφορμή την 16η Απριλίου, που γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Φωνής, οι επαγγελματίες υγείας που ασχολούνται με τη φωνή (Ωτορινολαρυγγολόγοι, Λογοθεραπευτές) απευθύνονται στο κοινό με στόχο την ενημέρωσή του για τη φροντίδα της φωνής και την ευαισθητοποίησή του για τα άτομα που αντιμετωπίζουν διαταραχές στη φωνή τους.
Η παραγωγή ανθρώπινης φωνής είναι μία σύνθετη διαδικασία στην οποία δραστηριοποιείται ο εγκέφαλος. Για την παραγωγή του ήχου, ο εγκέφαλός μας χρειάζεται να συντονίσει με ταχύτητα και ακρίβεια τα χείλη, το σαγόνι, τη γλώσσα, τον λάρυγγα και την αναπνοή.
Η φωνή είναι ο ήχος που δημιουργείται από τον λάρυγγα και τα φωνητικά όργανα. Η φυσική διαδικασία (δηλαδή η παραγωγή της φωνής) ονομάζεται φώνηση.
Κατά τη διάρκεια της εκπνοής, ο αέρας φεύγει από τους πνεύμονες και περνά μέσα από τις φωνητικές χορδές, οι οποίες βρίσκονται στον λάρυγγα. Κατά την ενέργεια αυτή του αναπνευστικού συστήματος συνήθως δεν παρατηρείται παραγωγή ήχου. Όταν όμως οι χορδές κλείσουν, ενεργούν οι ίδιες ως βαλβίδες με αποτέλεσμα ο αέρας που περνά ανάμεσά τους προκαλεί τη ρυθμική δόνηση τους. Συνέπεια της δόνησης αυτής είναι η παραγωγή φωνής. Η φωνή δηλαδή είναι αποτέλεσμα αλληλεπίδρασης του αναπνευστικού συστήματος, του λάρυγγα και του ηχητικού συστήματος (θώρακας, φάρυγγας, στοματική και ρινική κοιλότητα).
Η φωνή χαρακτηρίζεται από την ένταση φωνής, το ύψος φωνής και την χροιά – ποιότητα. Διαταραχή φώνησης υπάρχει όταν παρατηρείται αλλοίωση αυτών των χαρακτηριστικών.
Αίτια παθολογίας φωνής
- Νευρολογικές παθήσεις (Παράλυση/πάρεση λαρυγγικού νεύρου, Νόσος Parkison, Πολλαπλή σκλήρυνση, Νόσος κινητικού Νευρώνα, σύνδρομο Guillain- Barre)
- Τραύμα στον λάρυγγα (διασωλήνωση, χημική έκθεση)
- Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση
- Λειτουργικές διαταραχές (οζίδια-κομβία φωνητικών χορδών, οίδημα, πολύποδες, λευκοπλακίες, έρπης στις φωνητικές χορδές)
- Ασθένειες του λάρυγγα (καλόηθες / κακόηθες νεόπλασμα, θηλώματα)
- Ψυχολογικά αίτια (χρόνιες διαταραχές κατάθλιψης, καθυστέρηση στην ανάπτυξη αλλαγών φωνής κατά την εφηβεία)
- Ενδοκρινολογικές: σεξουαλική καθυστέρηση στα αγόρια, ανάπτυξη ανδρικών χαρακτηριστικών στα κορίτσια
- Κατάχρηση της φωνής (υπερβολική ένταση της φωνής, ακατάπαυστη ομιλία, φωνές και ουρλιαχτά)
Οι διαταραχές φώνησης ποικίλουν σε σοβαρότητα, από την πλήρη απουσία της φωνής έως διαφορετικά επίπεδα σοβαρότητας φωνητικής βλάβης.
Συμπτώματα παθολογίας φωνής
- Φωνητική κόπωση
- Βραχνάδα
- Τραχύτητα και Αναπνευστική φωνή
- Μείωση της έντασης της φωνής
- Μειωμένη ικανότητα διακύμανσης του ύψους της φωνής
- Αίσθηση πόνου στην περιοχή του λάρυγγα
Στην ΑΝΑΠΛΑΣΗ η διάγνωση των διαταραχών φωνής γίνεται με τη συνεργασία Λογοθεραπευτή – Ωτορινολαρυγγολόγου και περιλαμβάνει τη εξέταση του λάρυγγα με τη χρήση εύκαμπτου ινοπτικού ενδοσκοπίου για τη καταγραφή της ανατομίας και της λειτουργίας των φωνητικών χορδών, η οποία θα βοηθήσει στον εντοπισμό της βλάβης και της σοβαρότητας προκειμένου να σχεδιαστεί κατάλληλα το θεραπευτικό πλάνο κάθε ασθενούς.
Η Διεπιστημονική Ομάδα της ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ συνεργάζεται για την αξιολόγηση και αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των διαταραχών φωνής. Η ομάδα αυτή απαρτίζεται από τον Κλινικό Ψυχολόγο, Φυσιοθεραπευτή, Ωτορινολαρυγγολόγο, Λογοθεραπευτή, με συντονιστή τον ειδικό ιατρό φυσικής ιατρικής και αποκατάστασης. Επιπρόσθετα, στην Διεπιστημονική Ομάδα συμμετέχουν και ιατροί άλλων ειδικοτήτων, ανάλογα με την αιτία της παθολογίας φωνής, όπως Νευρολόγος, Ενδοκρινολόγος, Γαστρεντερολόγος, Ψυχίατρος. Στόχος της είναι, αφού διερευνήσει την αιτία εκδήλωσης διαταραχών φώνησης, να εξετάσει τις ανάγκες και τα αιτήματα του ασθενούς και να διαμορφώσει ένα ολοκληρωμένο και εξατομικευμένο πρόγραμμα παρέμβασης.
Στην ΑΝΑΠΛΑΣΗ ο ρόλος του Λογοθεραπευτή είναι η ενημέρωση και η εκπαίδευση του ασθενούς για την φωνητική υγιεινή (π.χ επαρκής ενυδάτωση, αποφυγή ομιλίας σε υψηλά επίπεδα έντασης) και σωστή χρήση της φωνής. Κατά τη διάρκεια της φωνητικής αποκατάστασης χρησιμοποιεί ειδικές ασκήσεις και τεχνικές, όπως η τεχνική «ανοικτού» και «κλειστού» λαιμού, ασκήσεις ελέγχου υπερωοφαρυγικής βαλβίδας και ασκήσεις «ηρεμίας».
Αυτές έχουν ως στόχο:
- Να ενδυναμώσουν τις φωνητικές χορδές
- Να ενδυναμώσουν τους μύες του λάρυγγα
- Να βελτιώσουν τον συγχρονισμό της εισπνοής – εκπνοής
- Να βελτιώσουν την ποιότητα, την ένταση, τον ρυθμό και το ύψος της φωνής του ατόμου
- Την αποφυγή μυϊκης υπερλειτουργίας.
Στην ΑΝΑΠΛΑΣΗ η αποκατάσταση των διαταραχών φώνησης είναι αποτελεσματική, γιατί κάνουμε για τους ασθενείς μας, ό,τι είναι αναγκαίο και όχι ό,τι θεωρείται εφικτό. Κάνουμε για τους ασθενείς μας ό,τι θα κάναμε για την οικογένειά μας.
