Της Θεοδώρας Μαντά
Νοσηλεύτριας
ΚΑΑ – ΑΝΑΠΛΑΣΗ
Τι είναι κατάκλιση και πως προκαλείται;
Βασικός παράγοντας για την διατήρηση της υγείας και ακεραιότητας του δέρματος είναι οι θρεπτικές ουσίες, τις οποίες έχει ανάγκη και οι οποίες φτάνουν σε αυτό, διά της απρόσκοπτης κυκλοφορίας του αίματος. ¨Όταν το δέρμα δέχεται παρατεταμένη πίεση σε κάποια περιοχή, η κυκλοφορία του αίματος στην συγκεκριμένη περιοχή εμποδίζεται. Όταν η μικροκυκλοφορία του δέρματος διακόπτεται, προκαλείται νέκρωση της περιοχής του δέρματος και των υποκείμενων ιστών. Αυτή η νέκρωση ονομάζεται κατάκλιση.
Ποιοι ασθενείς εμφανίζουν κατακλίσεις;
Συνήθως οι κατακλίσεις παρατηρούνται σε ασθενείς ηλικιωμένους, υπέρβαρους ή καχεκτικούς, κλινήρεις, που φέρουν νάρθηκες, με κακή θρέψη, με έλλειψη αισθητικότητας, που παρουσιάζουν ακράτεια ούρων και κοπράνων και με διαταραχές συνείδησης.
Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου εμφάνισης κατακλίσεων;
Οι παράγοντες διακρίνονται σε:
- Εξωγενείς παράγοντες:
- Δυνάμεις διάτμησης και τριβής
- Παρατεταμένος χρόνος παραμονής στην ίδια θέση
- Υγρασία
- Ενδογενείς παράγοντες:
- Ηλικία
- Διατροφή και ενυδάτωση
- Υποκείμενα νοσήματα
- Λήψη φαρμάκων, όπως αναλγητικά, αντιφλεγμονώδη, στερεοειδή, κυτταροτοξικά φάρμακα, β-αδρενεργικοί αποκλειστές, τα οποία προκαλούν μείωση ακεραιότητας δέρματος, της κινητικότητας, της όρεξης κ.τ.λ., διουρητικά και υπακτικά που προκαλούν ακράτεια και διάρροιες.
Ποια είναι τα στάδια κατακλίσεων;
Στην ΑΝΑΠΛΑΣΗ χρησιμοποιείται η διεθνώς αναγνωρισμένη κλίμακα SHEA, για τον χαρακτηρισμό της βαρύτητας μιας κατάκλισης. Με βάση την κλίμακα αυτή οι κατακλίσεις κατηγοριοποιούνται σε τέσσερα στάδια:
ΣΤΑΔΙΟ Ι: Ερυθρότητα δέρματος.
ΣΤΑΔΙΟ ΙΙ: Απώλεια μερικού πάχους δέρματος, στην οποία εμπλέκεται η επιδερμίδα, το χόριο ή και τα δύο. Το έλκος είναι επιφανειακό και κλινικά εμφανίζεται με τη μορφή γδαρσίματος ή φλύκταινας.
ΣΤΑΔΙΟ ΙΙΙ: Απώλεια ολικού πάχους δέρματος, η οποία περιλαμβάνει καταστροφή ή νέκρωση υποκείμενων ιστών, χωρίς σπήλαιο.
ΣΤΑΔΙΟ ΙV: Εκτεταμένη καταστροφή δέρματος, νέκρωση ιστών ή καταστροφή μυών και οστών, σχηματισμός σπηλαίου.
Η ΑΝΑΠΛΑΣΗ έχει υιοθετήσει τα διεθνή πρωτόκολλα που προτείνονται από το European Pressure Ulcers Advisory Panel (EPUAP) για την πρόληψη και θεραπεία των κατακλίσεων και συγκεκριμένα:
Πρόληψη των κατακλίσεων
Στην ΑΝΑΠΛΑΣΗ η Ομάδα Αποκατάστασης επαγρυπνεί για την πρόληψη των κατακλίσεων.
Ο νοσηλευτής έχει την ικανότητα να αναγνωρίζει και να αξιολογεί τον ασθενή που κινδυνεύει να παρουσιάσει κατακλίσεις, να περιορίσει τις επιπτώσεις της πίεσης που του ασκείται, τις τριβές, καθώς και να αποφύγει τον παρατεταμένο κλινοστατισμό ή την παραμονή του σε καρέκλα. Επίσης, πρέπει να διατηρήσει την ακεραιότητα του δέρματος αποφεύγοντας την υγρασία.
Ειδικότερα:
- Οι νοσηλευτές της ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ φροντίζουν:
- Τα σεντόνια που χρησιμοποιούνται στις κλίνες των ασθενών να είναι στεγνά και σωστά στρωμένα χωρίς να δημιουργούνται πτυχώσεις
- Να χρησιμοποιείται σαπούνι για την καθαριότητα του ασθενούς με ουδέτερο pH
- Να διατηρείται το δέρμα του ασθενούς στεγνό και καθαρό, προσέχοντας να αποφεύγεται η επαφή με τα ούρα και τα κόπρανα
- Να γίνεται ενυδάτωση του δέρματος του ασθενούς με κρέμα/ λοσιόν
- Να προστατεύεται το δέρμα από εκκρίσεις των τραυμάτων
- Οι νοσηλευτές σε συνεργασία με τους φυσικοθεραπευτές και τους εργοθεραπευτές της ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ φροντίζουν:
- Να παρακολουθούν το δέρμα του ασθενούς κατ’ ελάχιστον 3 φορές ημερησίως
- Να αλλάζουν τη θέση ασθενούς τουλάχιστον ανά 2 ώρες
- Να μετατοπίζουν το βάρος του ασθενούς
- Να μη παραμένει ο ασθενής σε θέση ημι-fowler πάνω από 30min
- Να εφαρμόζουν ελαφρά μάλαξη γύρω από τα σημεία που παρουσιάζουν ερυθρότητα ανά 2 ώρες
- Να γίνεται διαρκής αξιολόγηση της αιμάτωσης των ιστών του δέρματος
- Να χρησιμοποιούν επιφάνειες στήριξης που περιορίζουν την πίεση στο δέρμα. Σε αυτό συμβάλλουν οι ρομποτικές κλίνες της HILL–ROM, που υπάρχουν στην ΑΝΑΠΛΑΣΗ, οι οποίες διαθέτουν ειδικά στρώματα εναλλασσόμενου αέρα, λειτουργία περιστροφής και λειτουργία OPTI–REST για συχνές αλλαγές θέσεων
- Να τοποθετείται ο ασθενής σε κατάλληλη θέση με τη χρήση ειδικών μαξιλαριών και υποστηριγμάτων, τα οποία διαθέτει η ΑΝΑΠΛΑΣΗ
- Να γίνεται σωστή περίδεση, τοποθέτηση επιδέσμων και ναρθήκων, ώστε να μην εφαρμόζουν σφιχτά
- Να γίνεται χρήση ειδικών προστατευτικών καλυμμάτων σε οστικές προεξοχές (πτέρνες, αγκώνες, γόνατα, κόκκυγας, τροχαντήρας, ωμοπλάτη, ινιακή χώρα), τα οποία διαθέτει η ΑΝΑΠΛΑΣΗ
- Να αυξηθεί η παθητική και ενεργητική σωματική δραστηριότητα του ασθενούς, κάτι το οποίο αναλαμβάνουν οι εξιδεικευμένοι φυσικοθεραπευτές και εργοθεραπευτές της ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ
- Οι νοσηλευτές σε συνεργασία με τους ιατρούς της ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ φροντίζουν:
- Να έχει ο ασθενής επαρκή ενυδάτωση, την οποία ελέγχουν με τους τακτικούς εργαστηριακούς που διενεργούνται
- Να περιοριστούν τυχόν οιδήματα και να ληφθούν μέτρα ύφεσης σε περίπτωση κνησμού για να αποφευχθούν τραυματισμοί
- Οι νοσηλευτές σε συνεργασία με τους ιατρούς και την κλινική διατροφολόγο της ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ φροντίζουν:
- Να διατηρείται καλό επίπεδο θρέψης του ασθενούς. Αυτό ελέγχεται με τους τακτικούς εργαστηριακούς ελέγχους ώστε να παρακολουθούνται οι τιμές των λευκωμάτων και της αλβουμίνης
- Να εκτιμάται διαρκώς η διατροφική κατάσταση του ασθενή, ώστε να εμπλουτιστεί η διατροφή του με τα κατάλληλα θρεπτικά συστατικά
Αντιμετώπιση των κατακλίσεων
Η αντιμετώπιση και θεραπεία των κατακλίσεων στην ΑΝΑΠΛΑΣΗ γίνεται από τα ίδια μέλη της Ομάδας Αποκατάστασης, που ενεργούν για την πρόληψή τους.
Ο τρόπος αντιμετώπισης των κατακλίσεων γίνεται αρχικά συντηρητικά. Η ίδια ομάδα ελέγχει το δέρμα του ασθενούς τουλάχιστον 3 φορές ημερησίως, φροντίζει την κατάσταση του δέρματος, αποφεύγοντας τις πιέσεις σ’ αυτό πραγματοποιώντας αλλαγές θέσεων στον ασθενή ανά 2 ώρες και μετατοπίζοντας το βάρος του και μεριμνά να διατηρείται το δέρμα του ασθενή στεγνό και καθαρό αντιμετωπίζοντας την ακράτεια. Επίσης, σε συνεργασία με τους ιατρούς της ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ καταπολεμώνται οι λοιμώξεις και οι φλεγμονές και ρυθμίζονται οι συνυπάρχουσες παθήσεις, οι οποίες ευνοούν την δημιουργία κατακλίσεων ή επιδείνωση των ήδη υπαρχουσών, λόγω της περιορισμένης κινητοποίησης του ασθενούς ή του παρατεταμένου κλινοστατισμού εξαιτίας των παθολογικών του προβλημάτων. Σε συνεργασία με την κλινική διατροφολόγο της ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ και με τακτικούς εργαστηριακούς ελέγχους που προγραμματίζονται από τους ιατρούς της ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ, επιδιώκεται και διατηρείται η καλή θρέψη και ενυδάτωση του ασθενούς.
Σε περιπτώσεις όπου υπάρχει ένδειξη, γίνεται χρήση ειδικών επιθεμάτων φροντίδας, που βοηθούν στην απορρόφηση του περίσσιου εξιδρώματος, διατηρώντας ταυτόχρονα την κατάκλιση υγρή, καθώς και στην ταχύτερη επούλωση της.
Σε περίπτωση που η συντηρητική αντιμετώπιση δεν είναι επαρκής, εφαρμόζεται χειρουργική αντιμετώπιση. Γίνεται χειρουργικός καθαρισμός μαλακών μορίων, καθώς και αφαίρεση νεκρωτικών εσχαρών. Η διαδικασία αυτή γίνεται από τους εξειδικευμένους φυσιάτρους της ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ, οι οποίοι παρακολουθούν καθημερινά την εξέλιξη των κατακλίσεων και, δίνοντας τις κατάλληλες οδηγίες, συμβάλλουν στη σωστή και έγκαιρη αντιμετώπισή τους. Επίσης, εφαρμόζεται πλαστική χειρουργική σε εκτεταμένες κατακλίσεις που δεν μπορούν να επουλωθούν και είναι επιθυμητή η συντόμευση του χρόνου αποθεραπείας τους.
